Woning, voorzieningen, economie, gronden, … perspective.brussels verzamelt en analyseert de informatie die noodzakelijk is voor de ontwikkelingsstrategie van het Gewest.
De spelregels voor de stedelijke ontwikkeling in Brussel worden geformuleerd in verschillende verordenende en/of strategische instrumenten met gewestelijke of gemeentelijke draagwijdte.
Hoeveel bedraagt de leegstand? Welke projecten zijn in uitvoering? Welke reconversies van kantoorgebouwen zien we vandaag? Wat zijn de eerste tendensen in de sector na de recente gezondheidscrisis? Dat zijn de thema's die aan bod komen in het nieuwe nummer van het Overzicht van het kantorenpark dat door perspective.brussels wordt gepubliceerd.
Deze 39e editie is gebaseerd op een evaluatie van de in 2018, 2019 en 2020 afgegeven stedenbouwkundige vergunningen en op wat ter plaatse is vastgesteld.
Wat kunnen we leren van de evolutie van het kantorenpark in de afgelopen jaren?
Een lichte toename van de kantooroppervlakte
Op 31 maart 2021 besloeg het kantorenpark zo'n 12.700.000 m². De voorraad kende een lichte toename: sinds januari 2019 is er 32.810 m2 bijgekomen. Die toename wordt gestuwd door de komst van nieuwbouw op de markt, ondanks talrijke reconversies.
De pipeline zit erg vol, met 415.202 m² waarvoor een stedenbouwkundige vergunning verleend werd. Projecten worden complexer om te voldoen aan de eisen van een markt waar niet alleen de vraag afneemt, maar ook de vereiste oppervlakte.
De grootste toename vindt plaats in de Noordwijk, met een stijging van 6% ten opzichte van 2019, ondanks de sloop van WTC I en II. Het gaat met name om de projecten Moebius, Iris Tower, Gare Maritime (Thurn & Taxis) en Quatuor. Ook de Europese wijk kent een toename, met de bouw van de toren 'The One' van 29.5000 m² (Wetstraat).
Die versterking is tekenend voor de grote belangstelling voor buurten die beter bereikbaar zijn met het openbaar vervoer en die winkels en diensten aanbieden.
Lichte toename van de leegstand
Het leegstandspercentage voor het Gewest bedroeg 7,7% in 2020, tegenover 7,5% in 2019. Achter dit cijfer gaan grote verschillen schuil tussen de verschillende kantoorwijken.
61% van de leegstaande kantoorruimte bevindt zich in gebouwen die ouder zijn dan 15 jaar. Het percentage blijft zeer hoog in de tweede kroon Zuid (13,8%) en Zuidwest (14,3%), in de gedecentraliseerde wijken die kantoorgebouwen aanbieden die niet aan de huidige vraag zijn aangepast.
De cijfers laten (nog) niet de effecten van de coronacrisis zien (onderbezette of ongebruikte ruimte).
Duidelijke reconversietendens van kantoren naar andere functies, voornamelijk huisvesting
Tal van reconversies werden in gang gezet de voorbije jaren. Voor de periode 2018-2020 draagt de reconversie van kantoorruimte naar woningen voor bijna 20% bij aan de netto productie van woningen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.
Nieuwe coworkingspaces ondanks gezondheidscrisis
Na de sterke groei in 2018 en 2019 komt er, ondanks de gezondheidscrisis en de problemen waarmee sommige exploitanten kampen, nog steeds coworkingruimte bij. Coworkingspaces maken momenteel 1 tot 2% uit van de totale kantooroppervlakte in het Brussels Gewest (215.000 m² in februari 2021), een percentage dat de in toekomst zal toenemen.
Gevolgen van de gezondheidscrisis voor de kantoren
Hoewel de effecten van de gezondheidscrisis en de contouren van de exit ervan nog niet volledig omlijnd of gekwantificeerd zijn en we dus nog geen definitieve conclusies kunnen trekken, wordt verwacht dat de crisis de tendens naar meer telewerk nog zal versterken. Dit zal zijn weerslag hebben op zowel het kantorenpark als de configuratie ervan. Perspective blijft deze ontwikkelingen verder opvolgen en analyseren.
