Defensie-site

Perspective ontwikkelt een stedenbouwkundige visie voor de Defensie-site en omgeving. Door de locatie van de site op de gewestgrens vormt deze reconversie ook een pilootproject voor interregionaal overleg.

De Defensie-site strekt zich uit over een gebied van 90 hectare langs de Leopold III-laan en bevindt zich voor een deel in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (gemeentes Evere en Brussel-Stad) en voor een deel in het Vlaams Gewest (gemeente Zaventem). Een derde van de site werd in mei 2017 vrijgemaakt naar aanleiding van de verhuis van de NAVO-activiteiten. De rest van de gebouwen huisvest het bilateraal samenwerkingsprogramma 'Partnerschap voor vrede' en het huidige hoofdkwartier van Defensie.

perspective.brussels is in 2015 in overleg met het ministerie van Defensie een definitiestudie gestart naar het ontwikkelingspotentieel van deze site. Hierbij werd rekening gehouden met de mogelijkheid om op die site een nieuw Defensie-hoofdkwartier te bouwen.

Door de ligging van de Defensie-site vormt de reconversie ervan een pilootproject voor interregionaal overleg in het kader van het ruimtelijk ontwikkelingsprogramma TOP Noordrand. Beide gewesten willen samen een visie uitwerken voor een duurzaam stadsproject. Er werd een gewestelijk akkoord gesloten ter afstemming van een Brussels Richtplan van Aanleg en een Vlaams 'Gewestelijk Ruimtelijk Uitvoeringsplan' voor de site en omgeving. 

Er werd ook een federaal akkoord gesloten m.b.t. de inplanting voor het nieuwe Hoofdkwartier Defensie en een 5e Brusselse Europese school op de site. Dit akkoord vermeld verder sommige stedenbouwkundige principes voor de ontwikkeling van de site.

Een multidisciplinair team samengesteld uit XDGA-MDP-Tractebel-E-biom ontwikkelen een Richtplan van Aanleg (RPA) en een GRUP (Gewestelijk Ruimtelijk Uitvoeringsplan) voor de site en begraafplaatsen.

• Hier vind u hun presentatie aan de stuurgroep met de belangrijkste actoren van het Brussels Gewest en Vlaams Gewest (januari 2021). 

Een Startnota met de belangrijkste ambities en een strategische visie zal in de lente 2021 aan de Vlaamse en Brusselse Regeringen en aan het publiek voorgelegd worden.

Een enorm potentieel voor de ruimtelijke ordening

Er werden al verschillende verkennende studies uitgevoerd naar het potentieel van de Defensie-site en de mogelijkheden voor de ruimtelijke inrichting ervan.

Op verzoek van het Brussels en het Vlaams Gewest werd een definitiestudie uitgevoerd in drie fasen:

•  een interne diagnose door perspective.brussels,
•  een stedenbouwkundige studie door de bureaus 1010, Güller-Güller, Boom Landscape Architects en Buck Consultants, gecoördineerd door perspective.brussels en Omgeving Vlaanderen,
•  aanbevelingen over een reeks richtlijnen voor de site.

Ruimtelijke principes voor de herinrichting van de site en omgeving

Uit de definitiestudie en werksessies met de verschillende actoren komen een reeks principes voor de stedelijke en landschappelijke ontwikkeling van de Defensie-site en omgeving naar voor:

De vele ruimte die vrijkomt op de strategisch gelegen Defensie-site vormt een unieke kans om een voorbeeld te stellen voor de toekomst voor dit deel van de Brusselse Noordrand. Het Brussels en Vlaams gewest wensen daarom op de site een verdichte stedelijke ontwikkeling tot 400 m langs de goed bereikbare Leopold 3-laan te combineren met een grootschalige open-ruimte-corridor ten zuiden daarvan. De verbinding met de multimodale pool Bordet is essentieel. 

Stedelijke ontwikkeling

De Leopold III-laan wordt versterkt tot Park Lane door middel van. een continu landschappelijk kader, waar de verschillende vervoersmodi (voetgangers, fiets-GEN, tram, auto) ingebed worden met aansluitend een aantal publieke voorzieningen. Het stedelijk deel van het project omvat verder:

• het nieuwe Hoofdkwartier Defensie en een 5e Europese school (waarvan de inplantingszones, bij akkoord tussen de bevoegde Ministers, vastgelegd werden)
• langs Brusselse kant: een nieuwe, verdichte en gemengde stadswijk
• langs Vlaamse kant: een zone voor economische activiteiten

Landschappelijke ontwikkeling

De begraafplaatsen van Brussel, Evere en Schaarbeek, het zuidelijk deel van de Defensie-site en het Woluweveld vormen samen een landschapsfiguur van ongeveer 200 ha met een uniek open ruimte-potentieel voor de Noordrand. Bedoeling is dat deze ruimte als grootstedelijke stadslong ervaren en gebruikt wordt. Hierbij wordt uitgegaan van volgende principes:

• het vergroten van de landschappelijke coherentie
• het maximaliseren van biodiversiteit en ecosysteemdiensten
• een ecologische corridor ontwikkelen tussen het Brussels en het Vlaams Gewest
• automobiliteit afbouwen en een actief mobiliteitsnetwerk ontwikkelen

Het zuidelijk deel van de Defensie-site wordt ontwikkeld tot een grootstedelijk, ecologisch landschapspark met delen (wilde) natuur, delen park en delen stadslandbouw, met ecologische en recreatieve verbindingen met de omliggende stadsdelen. Het Vlaams Gewest wenst de oppervlakte toegankelijk groen in de rand uit te breiden en voorziet minimum 20 ha bos op de site, als deel van een ecologische corridor over begraafplaatsen en Woluweveld.  Er wordt onderzocht of delen van het huidige Defensie-hoofdkwartier kunnen worden gerecupereerd.

Burgerbevraging

Van 2 september tot 17 oktober werd een informatie- en participatiefase georganiseerd. In dat kader werd een informatie- en participatiebijeenkomst gehouden in het Da Vinci Science Park in Evere. Daarbij deden we beroep op de inzichten van de inwoners en de gebruikers van de wijk. Deze worden als informatiebron gebruikt voor de ontwikkeling van het Richtplan van Aanleg (RPA).

Conform aan het artikel 3§4 van het besluit van 3 mei 2018 betreffende het informatie en participatieproces voor het publiek voorafgaand aan de uitwerking van een ontwerp van richtplan van aanleg, werden de verslagen van de gehouden gesprekken tijdens de vergaderingen op de website van perspective.brussels gepubliceerd (ten laatste 15 dagen na de vermelde vergadering).